Gatunki liryczne, Rodzaje literackie, Liryka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Gatunki liryczne
SIELANKA
– inaczej: bukolika, ekloga, idylla, pasterka, skotopaska.
Cechy charakterystyczne:
– utwór poetycki,
– idealizacja życia na wsi,
– tęsknota za szczęśliwą, wolną naturą,
– specyficzny wytwór kultury miasta (znużenie światem cywilizacji),
– motyw miłości,
– bohaterowie to zazwyczaj pastuszkowie,
– zazwyczaj liryczny monolog,
– motywy mitologiczne,
– czasem motyw śmierci.
Przykłady:
Jan Kochanowski „Pieśń świętojańska o Sobótce”,
Samuel Twardowski „Dafnis drzewem bobkowym ” - sielanka dramatyczna,
Franciszek Karpiński „Do Justyny”, „Laura i Filon”.
SONET
- kunsztowna kompozycja poetyckiego utworu literackiego.
Cechy charakterystyczne:
– 14 wersów (2x czterowiersze + 2x trójwiersze),
– pierwsza zwrotka: temat utworu,
– druga zwrotka: podmiot wiersza,
– trzecia, czwarta zwrotka: refleksje na temat podmiotu,
– układ rymów:
abba, abba
,
– forma ukształtowana we Włoszech (XIII-XIVw.),
–
twórcy
: głównie Dante Alighieri i Francesco Petrarka, potem też m.in. William Szekspir,
–
odmiany
: włoska, francuska, angielska,
– włoska: dwie ostatnie zwrotki mają rymy podwójne tak ułożone, by nie można ich było zamienić na
czterowiersz i dwuwiersz,
– francuska: dwie ostatnie zwrotki graficznie ułożone klasycznie, ale rymy układają się w czterowiersz
i dwuwiersz,
– angielska: wizualnie trzy czterowiersze i jeden dwuwiersz.
Przykłady:
Sonety Williama Szekspira,
Adam Mickiewicz „Sonety krymskie”,
Juliusz Słowacki „Sonety”
Jan Andrzej Morsztyn „Do trupa”.
TREN
– utwór liryczny o charakterze żałobnym.
Cechy charakterystyczne:
– wywodzi się ze starożytnej poezji funeralnej,
– spokrewniony z elegią,
– poświęcany zmarłej osobie,
– wyrażał żal, smutek po stracie bliskiej osoby,
– prezentował jej cnoty, zalety.
Przykłady:
Pindar,
Owidiusz,
Francesco Petrarca,
Jan Kochanowski (cykl 19 „Trenów” do Urszulki),
Krzysztof Kamil Baczyński,
Konstanty Ildefons Gałczyński.
TRIOLET
– strofa 8-wersowa o dwóch rymach i schemacie rymowym: ABaAabAB, w której wers pierwszy
powtarza się jako czwarty i siódmy, a drugi jako ósmy.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]